GIÁI PHÁP THÁO GỠ KHÓ KHĂN CHO CÁC HTX THỰC HIỆN THEO LUẬT HỢP TÁC XÃ 2012

Luật HTX 2012 được thông qua ngày 20/11/2012, được thay thế Luật HTX năm 2003; Tuy nhiên có kế thừa Luật HTX năm 2003. Luật HTX 2012, đã thể hiện được những ưu việt mới về phát triển Kinh tế – Xã hội trong định hướng phát triển chung của Đất nước.
Sau năm hơn 4 năm thực hiện Luật HTX 2012, trên địa bàn tỉnh Yên Bái đã đạt được những kết quả nổi bật như sau:
* Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hợp tác xã:
– Ủy ban nhân dân tỉnh Yên Bái đã chỉ đạo các sở, ngành, địa phương tổ chức, triển khai công tác tuyên truyền, tư vấn thực hiện Luật cho các hợp tác xã trên địa bàn như: Đăng tải các nội dung của Luật và các văn bản hướng dẫn lên Trang Website, Bản tin Kinh tế hợp tác phát hành hàng tháng; mở thêm chuyên mục hỏi đáp về Luật Hợp tác xã…
– Phối hợp với các tổ chức đoàn thể như Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh, Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, UBMTTQ Việt Nam tỉnh Yên Bái… tổ chức nhiều buổi tuyên truyền pháp luật về hợp tác xã cho các đối tượng là cán bộ hội ở các xã, phường để triển khai đến các hội viên của mình.
* Tình hình đăng ký mới hợp tác xã theo Luật 2012:
-Từ ngày 01/7/2013 đến 31/12/2016, toàn tỉnh đã có 75 hợp tác xã được thành lập mới theo quy định của Luật Hợp tác xã năm 2012; tính đến tháng 10/2017: 119 HTX thành lập mới, tổng số HTX hoạt động đúng Luật là 228 HTX (gồm thành lập mới và tổ chức lại).
* Tình hình tổ chức lại hoạt động hợp tác xã theo Luật HTX 2012:
Từ khi các văn bản hướng dẫn thi hành Luật có hiệu lực đến hết năm 2016, trên địa bàn tỉnh Yên Bái có 131 hợp tác xã tổ chức lại hoạt động theo Luật Hợp tác xã năm 2012, đạt trên 96% tổng số HTX đang hoạt động.
* Tình hình giải thể, chờ giải thể hợp tác xã:
Từ 01/7/ 2013 đến 31/12/2016 toàn tỉnh có 73 hợp tác xã đã giải thể; tính đến tháng 10/2017: 137 HTX giải thể, chờ giải thể: 72 HTX (đa số các HTX còn nợ Thuế và nợ các tổ chức khác).
* Tình hình xây dựng mô hình hợp tác xã:
Qua hơn 4 năm triển khai thực hiện Luật Hợp tác xã 2012, đến nay Yên Bái đã xây dựng được một số mô hình hợp tác xã kiểu mới, hoạt động sản xuất kinh doanh có hiệu quả góp phần nâng cao thu nhập cho các thành viên, các mô hình đã tạo được sự liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm, tiêu biểu như:
– Hợp tác xã 6/12 xã Đào Thịnh, huyện Trấn Yên, doanh thu bình quân đạt 15 tỷ đồng/năm, tạo việc làm thường xuyên cho trên 30 thành viên và người lao động, thu nhập bình quân 4,5-5 triệu đồng/người/tháng.
– Hợp tác xã dịch vụ tổng hợp Kiên Thành, Trấn Yên, doanh thu bình quân đạt 4,5 tỷ đồng/năm, tạo việc làm thường xuyên cho gần 50 thành viên và người lao động, thu nhập bình quân 3,5-4 triệu đồng/người/tháng.
– Hợp tác xã dịch vụ tổng hợp Kiến Thuận, huyện Văn Chấn, doanh thu bình quân đạt 20 tỷ đồng/năm, tạo việc làm thường xuyên cho trên 50 thành viên và người lao động, thu nhập bình quân 4,5-5 triệu đồng/người/tháng.

Ngay sau khi Luật HTX 2012 có hiệu lực, HTX 6/12 xã Đào Thịnh chúng tôi được Liên minh HTX tỉnh mời tham gia một số khóa tập huấn, bồi dưỡng, tư vấn về việc thực hiện Luật HTX 2012 và các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật.
Nhận thấy Luật HTX 2012 thể hiện rõ hơn về nguyên tắc, bản chất của HTX, nhằm khuyến khích và phát triển mạnh mẽ mô hình hợp tác xã, mang lại nhiều lợi ích cho thành viên. Đơn vị được Liên minh HTX tư vấn hồ sơ, các thủ tục chuyển đổi và tiến hành tổ chức Đại hội thành viên HTX theo Luật HTX 2012 gồm:
+ Giấy đăng ký thay đổi nội dung đăng ký hợp tác xã;
+ Nghị quyết của Hội đồng quản trị HTX;
+ Nghị quyết của Đại hội thành viên HTX;
+ Điều lệ sửa đổi theo Luật HTX 2012;
+ Phương án sản xuất kinh doanh.
Gửi Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Trấn Yên thực hiện việc chuyển đổi theo đúng Luật HTX 2012.

Trước hết phải nói tới quá trình tổ chức thực hiện chuyển đổi, Liên minh HTX tỉnh đã chủ động phối hợp với UBND các huyện, thị xã, thành phố trực tiếp là phòng Tài chính – Kế hoạch cấp huyện tiến hành khảo sát tình hình hoạt động của 100% số HTX trên địa bàn, để sàng lọc và lựa chọn số HTX đang hoạt động có thể tổ chức lại theo Luật để tuyên truyền, phổ biến nội dung của Luật và tổ chức tập huấn, hướng dẫn quy trình và thủ tục tiến hành tổ chức lại.
Số HTX hoạt động kém hiệu quả, hoạt động không mang tính hợp tác, thì vận động, hướng dẫn giải thể tự nguyện, để không ảnh hưởng tới phong trào HTX của tỉnh.
Kết quả bước đầu từ khi thực hiện chuyển đổi theo Luật HTX 2012 tới nay, đã cho thấy 175 HTX chuyển đổi, đã thực sự đem lại lợi ích rõ rệt.
Cụ thể: Các HTX này đã ổn định về tổ chức bộ máy, nguồn vốn hoạt động do những thành viên tâm huyết góp vốn và tài sản thực sự vào HTX như: Vốn Điều lệ, phương tiện sản xuất, phương tiện vận tải, diện tích đồi rừng … vào HTX để sản xuất theo Kế hoạch và Đơn đặt hàng của HTX với doanh nghiệp; Từ đó thành viên yên tâm sản xuất theo Đơn đặt hàng của HTX, không phải lo đầu ra cho sản phẩm. Về phía HTX thì chủ động được nguồn nguyên liệu để sản xuất, đảm bảo nguồn cung cấp ổn định cho doanh nghiệp. Về phía doanh nghiệp cũng yên tâm nguồn cung và chất lượng sản phẩm đầu vào, không còn cảnh bấp bênh nguồn hàng như trước đây cả về số lượng và chất lượng sản phẩm (do đã ký hợp đồng với HTX). Ngược lại doanh nghiệp cũng hỗ trợ nông dân về khoa học kỹ thuật, vốn và công nghệ một cách bài bản, tập huấn thông qua HTX, cán bộ hướng dẫn không phải đến từng hộ dân để hướng dẫn, hay không thể đầu tư về vốn và công nghệ cho từng hộ dân được.
Ông Nguyễn Văn Thắng – Giám đốc HTX 6/12:
Về phía HTX, qua được hướng dẫn, đào tạo, tập huấn về Luật HTX 2012, phương án sản xuất kinh doanh. Đơn vị chúng tôi triển khai rà soát lại toàn bộ đồi rừng của thành viên, lên kế hoạch thu mua, kế hoạch trồng mới diện tích đã khai thác cho từng hộ thành viên, hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc cây trồng theo đúng quy trình. Từ đó HTX có số lượng chính xác về sản phẩm đã lên kế hoạch sản xuất và ký hợp đồng tiêu thụ sản sản phẩm với Công ty trách nhiệm hữu hạn An Thịnh Cường Phát (Văn Yên) và một số đối tác khác.
Tư khi chuyển đổi sang mô hình mới, HTX hoạt động sản xuất, kinh doanh, các biện pháp chăm sóc, thu hoạch sản phẩm nhàn đi nhiều, vì luôn có kế hoạch cụ thể chi tiết, thời gian nào làm gì và làm thế nào, từ đó sản phẩm sản xuất ra tới đâu đều được tiêu thụ tới đó, vì vậy mang lại lợi ích kinh tế cho thành viên, người lao động và HTX.

– Thứ nhất: Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật chưa đồng bộ, các cơ quan quản lý Nhà nước chậm ban hành văn bản hướng dẫn;
– Thứ hai: Sự vào cuộc của các cấp, các ngành còn chưa quyết liệt;
– Thứ ba: Một số HTX đã ngừng hoạt động thời gian dài, thành viên Ban quản trị  người còn, người mất, người chuyển công tác hoặc chuyển nơi cư trú; một số HTX không còn bộ máy…
– Thứ tư: Một số HTX vướng mắc nội bộ không thể giải quyết được theo Luật như còn nợ Thuế, nợ tài sản, nợ cá nhân; Rồi nợ khó đòi từ xã viên HTX, các tổ chức, cá nhân khác… hoặc trên sổ sách còn thể hiện có tài sản không chia, xong thực tế thì không còn, như nhà kho, sân phơi, đồi chè, trâu, bò…

Về cơ bản là thuận lợi, tuy nhiên cũng còn không ít khó khăn đó là: Các HTX trong tỉnh ta hầu hết có quy mô nhỏ, vốn điều lệ và vốn hoạt động chưa nhiều, sản phẩm còn đơn điệu, chất lượng chưa đồng đều và chưa thực sự chiếm được lòng tin đối với khách hàng.
Sự liên doanh, liên kết giữa các HTX với nhau, giữa các HTX với doanh nghiệp cùng ngành nghề còn lỏng lẻo thiếu tính bền vững.
Việc tiếp cận các nguồn vốn, khoa học kỹ thuật mới, marketing thị trường, xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu doanh nghiệp và sản phẩm còn nhiều hạn chế v.v…

– Sau khi tổ chức lại hoạt động chúng tôi gặp không ít khó khăn, đó là:
+ Thiếu vốn để đầu tư vào sản xuất và tiếp cận được thị trường xuất khẩu trực tiếp;
+ Về kỹ thuật trồng và thu mua, HTX đang định hướng phát triển sản phẩm quế hữu cơ, do đó cần hơn nữa những khóa đào tạo, tập huấn nâng cao kiến thức về canh tác và chăm sóc quế theo tiêu chuẩn hữu cơ.
+ Trong công tác tuyên truyền để định hướng cho HTX, thành viên và người lao động phát triển kinh tế hợp tác và tiếp cận thị trường.
– Chúng tôi có một số đề xuất đó là:
Một là: Xin kiến nghị UBND tỉnh, Liên minh HTX Việt Nam nghiên cứu hỗ trợ đầu tư kinh phí cho HTX xây dựng thí điểm mô hình từ 02 – 05 ha trồng quế lấy tinh dầu từ bộ lá (không lấy vỏ) với mật độ dày từ 1,8 đến 2 vạn cây/ha, trong thời gian 03 đến 05 năm khai thác trắng.
Hai là: Kiến nghị Liên minh HTX tỉnh tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền Luật Hợp tác xã năm 2012, các văn bản hướng dẫn thi hành Luật để các HTX, các tầng lớp nhân dân hiểu sâu sắc hơn về HTX và tham gia vào HTX.
Ba là: Kiến nghị Chính phủ có chính sách ưu đãi, hỗ trợ đặc thù của Nhà nước đối với Kinh tế tập thể thuộc các tỉnh nghèo, các tỉnh miền núi đặc biệt khó khăn, nơi mà các HTX khó có khả năng huy động được nguồn lực từ thành viên để phát triển sản xuất kinh doanh.

Để có được thành công như hôm nay, chúng tôi xin cảm ơn Liên minh HTX tỉnh, cùng lãnh đạo chính quyền địa phương luôn quan tâm, tạo điều kiện để thành viên và người lao động trong HTX được tiếp cận sớm về các chủ trương, chính sách của Nhà nước, tạo điều kiện và định hướng phát triển cho HTX. Chúng tôi xin chia sẻ một số kinh nghiệm:
Một là, Hội đồng quản trị và thành viên HTX phải luôn thực sự đoàn kết, đồng lòng, nhất trí cùng nhau vượt qua khó khăn, xây dựng định hướng phát triển sản xuất để có thể mang lại lợi ích cao nhất cho thành viên và HTX.
Hai là, tập trung các nguồn lực tài chính của cán bộ, thành viên và các nguồn vốn vay ưu đãi khác đầu tư máy móc, dây chuyền sản xuất hiện đại, phù hợp, áp dụng kỹ thuật mới, cải tiến những thiết bị đã cũ, lạc hậu phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh hiệu quả.
Ba là, luôn quan tâm đến đời sống của thành viên và người lao động trong HTX.
Bốn là, luôn đặt chữ tín lên hàng đầu trong hoạt động sản xuất kinh doanh.

Theo Đề án, có rất nhiều chính sách hỗ trợ phát triển HTX, THT như: Chính sách đất đai, xúc tiến thương mại, khoa học công nghệ, chính sách bồi dưỡng nguồn nhân lực… Tôi xin thông tin một số chính sách chính trong Đề án như:
Về thành lập mới, tổ chức lại hoạt động của hợp tác xã, tổ hợp tác
– Đối với hợp tác xã: 
+ Nội dung hỗ trợ: Tổ chức hội nghị, cung cấp thông tin, tư vấn, tập huấn về quy định pháp luật hợp tác xã cho sáng lập viên trước khi thành lập hợp tác xã; Tư vấn xây dựng điều lệ, phương án sản xuất kinh doanh, hướng dẫn và thực hiện các thủ tục thành lập, đăng ký và tổ chức hoạt động của hợp tác xã; Tư vấn thực hiện các thủ tục tổ chức lại hoạt động của hợp tác xã theo quy định của Luật Hợp tác xã năm 2012, thông qua các tổ chức tư vấn, hỗ trợ HTX, THT.
+ Mức hỗ trợ: Các hợp tác xã thành lập mới, đăng ký thay đổi theo quy định của Luật Hợp tác xã được xem xét hỗ trợ 100% kinh phí, nhưng không quá 15 triệu đồng/hợp tác xã. Tổ chức lại hoạt động của hợp tác xã do chia, tách, hợp nhất, sáp nhập được xem xét hỗ trợ không quá 50% kinh phí như đối với thành lập mới hợp tác xã.
– Đối với tổ hợp tác:
Nội dung hỗ trợ: Các tổ hợp tác thành lập mới theo đúng quy định được xem xét hỗ trợ thông tin, tư vấn kiến thức về tổ hợp tác. Tư vấn tổ chức hội nghị thành lập tổ hợp tác. Tư vấn xây dựng kế hoạch hoạt động của tổ hợp tác; xây dựng nội dung hợp đồng hợp tác; hoàn thiện các thủ tục để thành lập tổ hợp tác… Mức hỗ trợ 100% kinh phí, nhưng không quá 01 triệu đồng/tổ hợp tác.
Chính sách về vốn: Hợp tác xã được ưu tiên vay vốn từ Quỹ hỗ trợ phát triển hợp tác xã của tỉnh và từ các tổ chức tín dụng theo quy định của pháp luật hiện hành.
Về Quỹ hỗ trợ phát triển hợp tác xã: Hàng năm, xem xét ưu tiên bổ sung kinh phí cho phù hợp với thực tế hoạt động của Quỹ, cũng như phù hợp với khả năng cân đối của Ngân sách, đến năm 2020, nâng tổng vốn Điều lệ của Quỹ hỗ lên 5 tỷ đồng.

Về cơ bản các chính sách của tỉnh là cần thiết và sát thực, xong tôi mong rằng các thủ tục tiếp cận chính sách phải thực sự đơn giản, dễ thực hiện, thì các HTX mới có thể tiếp cận và thực hiện được, đó là nguồn lực, là bàn đạp để các HTX cùng nhau phát triển.

Trước hết, cần có sự phối hợp chặc chẽ giữa chính quyền địa phương các cấp với Liên minh HTX tỉnh làm tốt công tác tuyên truyền, để các HTX, THT, các sáng lập viên hiểu về chính sách của tỉnh. Đồng thời cần cử cán bộ tâm huyết, chuyên sâu tới tận HTX để hướng dẫn cho các HTX, THT, nhóm sáng lập viên về mọi mặt, để cho chính sách thực sự đi vào cuộc sống.