Cuối tuần qua, Ban Chỉ đạo Trung ương Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) đã tổ chức Hội nghị sơ kết 3 năm thực hiện, dưới sự chủ trì của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng. Đến nay, cả nước đã có 185 xã đạt đủ 19 tiêu chí NTM, chiếm tỷ lệ 2,05%; số xã đạt từ 15 – 18 tiêu chí là 622 xã, chiếm 6,9%.
Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương Chương trình xây dựng NTM, cho biết dù triển khai thực hiện trong bối cảnh chịu ảnh hưởng của suy thoái kinh tế thế giới, kinh tế trong nước gặp nhiều khó khăn, nhưng Chương trình vẫn huy động được sự vào cuộc quyết liệt của nhiều cấp ủy, chính quyền các cấp, sự hưởng ứng và tham gia tích cực của người dân và đã đạt được những kết quả bước đầu khả quan.
Đã huy động được 485.000 tỷ đồng
Trong 3 năm (từ 2011 – 2013), Chương trình xây dựng NTM đã huy động được 485.000 tỷ đồng. Trong đó, ngân sách nhà nước các cấp bố trí 161.938 tỷ đồng, chiếm 33,4%; vốn hỗ trợ trực tiếp cho Chương trình là 50.048 tỷ đồng (10,3%), gồm ngân sách TW 5.469,16 tỷ đồng (1,1%) và ngân sách địa phương 44.579,15 tỷ đồng (9,2%); vốn lồng ghép 111.889,7 tỷ đồng (23,1%); vốn tín dụng 231.378,1 tỷ đồng, chiếm 47,7%. Các DN hỗ trợ 29.900,91 tỷ đồng, chiếm 6%; người dân đóng góp 62.841,07 tỷ đồng, chiếm 13%.
Có thể nói, sau 3 năm xây dựng NTM, điểm nổi bật là các địa phương đã ưu tiên dành nhiều nguồn lực cho xây dựng hạ tầng, góp phần đổi mới nhanh chóng bộ mặt nông thôn, tạo đà cho phát triển KT – XH và tăng hưởng thụ trực tiếp cho người dân. Nhiều địa phương đã ban hành cơ chế hỗ trợ linh hoạt, phù hợp với địa phương như cấp xi măng để dân tự làm đường ở Thái Bình, Tuyên Quang, Hà Tĩnh, Vĩnh Phúc, Ninh Bình; hỗ trợ lãi suất để khuyến khích nông dân vay chuyển đổi cơ cấu sản xuất của Tp.HCM, Hà Nội, Lâm Đồng hoặc mua máy làm đất, máy gặt đập liên hợp ở An Giang, Đồng Tháp, Thái Bình; chính sách phát triển mỗi làng một sản phẩm của Quảng Ninh…
Mức đạt các tiêu chí NTM đã tăng lên rõ rệt, từ bình quân 4,7 tiêu chí/xã năm 2011, nay đã đạt bình quân 8,47 tiêu chí/xã. Đặc biệt, cả nước đã có 185 xã đạt 19 tiêu chí, chiếm tỷ lệ 2,05%; số xã đạt từ 15 – 18 tiêu chí là 622 xã, chiếm 6,9%. Một trong những thành công nổi bật của Chương trình chính là đầu tư phát triển giao thông nông thôn, thủy lợi, điện, với 11,6% số xã đạt tiêu chí giao thông; 31,7% số xã đạt tiêu chí thủy lợi; 67,2% số xã đạt tiêu chí về điện… Trường học các cấp từng bước xây dựng theo chuẩn và xã hội hóa. Với 289 trường mẫu giáo, 1.910 trường mầm non, 5.254 trường tiểu học và 2.164 trường trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia, 21,9% số xã trên cả nước đã đạt tiêu chí trường học. Hệ thống trạm y tế được tăng cường cả về số lượng và bổ sung nhân viên y tế, nâng số xã đạt chuẩn quốc gia về y tế lên 45,9%.
Toàn cảnh hội nghị
Về phát triển sản xuất, tăng thu nhập, xóa đói, giảm nghèo, nhiều địa phương đã có cách làm sáng tạo, góp phần tăng thu nhập của cư dân nông thôn năm 2013 gấp 1,8 lần so với năm 2010. Tỷ lệ hộ nghèo nông thôn đến hết năm 2013 là 12,6%, giảm bình quân 2%/năm so với năm 2008. Đến nay, cả nước có 30,1% số xã đạt tiêu chí về thu nhập, 52,8% số xã đạt tiêu chí về việc làm và 24,5% số xã đạt tiêu chí về giảm hộ nghèo.
Phát triển còn chưa đồng đều
Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Cao Đức Phát, kết cấu hạ tầng cấp xã còn chưa đồng bộ và chưa đồng đều giữa các vùng. Các địa phương miền núi phía Bắc, ĐBSCL có tốc độ phát triển kết cấu hạ tầng chậm do điều kiện địa hình chia cắt, suất đầu tư lớn, trong khi nguồn lực còn hạn chế. Việc quản lý, duy tu và bảo dưỡng các công trình hạ tầng còn nhiều bất cập, chưa có cơ chế tài chính để thực hiện. Mặc dù còn những khó khăn, hạn chế đó, song mục tiêu quan trọng được Ban Chỉ đạo Trung ương đề ra là tiếp tục nỗ lực phấn đấu thực hiện mục tiêu tới năm 2015 có 20% số xã và tới năm 2020 có 50% xã đạt tiêu chí NTM; các xã chưa đạt chuẩn phải tăng từ 2 – 3 tiêu chí/năm. Đến năm 2015, phấn đấu có huyện đạt NTM.
Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh, Trưởng ban Chỉ đạo Trung ương Chương trình xây dựng NTM, nhận định qua 3 năm thực hiện Chương trình, chúng ta đã đạt được một số kết quả nhất định: Chương trình xây dựng NTM đã trở thành phong trào sâu rộng trong cả nước, được cả hệ thống chính trị tham gia lãnh đạo, nhân dân đồng tình ủng hộ và trực tiếp thực hiện; trong quá trình thực hiện, đã xuất hiện một số mô hình sản xuất hiệu quả, có sự gắn kết giữa người dân với các doanh nghiệp, HTX, qua đó tạo được một số quan hệ sản xuất mới; đã huy động được nguồn lực đầu tư vô cùng mạnh mẽ, trong bối cảnh đất nước chịu ảnh hưởng bởi khủng hoảng kinh tế thế giới, còn nhiều khó khăn thì đây là thành công hết sức to lớn.
Đến nay, nhiều xã đã đạt chuẩn NTM và mô hình này đã trở thành hiện thực ở nhiều nơi, ngoài ra đã có nhiều xã đạt từ 15 – 18 tiêu chí; một số tỉnh đã tập trung xây dựng huyện NTM. Trong quá trình tổ chức thực hiện, nhiều địa phương cũng đã có một số cách làm sáng tạo, phù hợp, vận dụng hiệu quả các chính sách của Nhà nước.
Tại hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đánh giá cao sự cố gắng, nỗ lực của các cấp, các ngành từ Trung ương đến địa phương trong việc triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM 2010 – 2020. Chương trình đã triển khai được 3 năm và đây là chương trình thiết thực thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 về nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Trong quá trình thực hiện đã xuất hiện nhiều mô hình hiệu quả, xuất hiện những mô hình ứng dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ cao, gắn kết người dân với nông nghiệp, người dân với người dân và người dân với HTX. Mô hình xã NTM đã xuất hiện và trở thành hiện thực ở một số nơi. Một số tỉnh đã bắt đầu tập trung xây dựng huyện NTM.
“Với kết quả đạt được trong thời gian qua đã chứng minh sự quyết tâm, cố gắng nỗ lực của các cấp, các ngành từ Trung ương đến địa phương. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc triển khai Chương trình NTM ở một số địa phương còn chậm, kết quả thấp. Qua đánh giá những việc được và chưa được tại hội nghị này, các cấp, các ngành từ Trung ương đến địa phương cần rút ra bài học kinh nghiệm để triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM trong thời gian tới được tốt hơn, hiệu quả hơn”, Thủ tướng nhấn mạnh.
