Nhằm tìm kiếm giải pháp hữu hiệu nhất cho việc nâng cao hiệu quả sử dụng lao động nông thôn trong khu vực Kinh tế hợp tác, hợp tác xã. Nhóm nghiên cứu khoa học đề tài “thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng lao động nông thôn trong khu vực kinh tế hợp tác, hợp tác xã tại Yên Bái” trên cơ sở nghiên cứu thực trạng sử dụng lao động, phân tích đánh giá nguyên nhân, tổ chức Hội thảo khoa học đề xuất các nhóm giải pháp như sau:
Giải pháp 1. Tăng cường thực hiện công tác tuyên truyền hiểu biết về hợp tác xã, vai trò của hợp tác xã, vận động đông đảo thành viên tham gia hợp tác xã.
Lý do lựa chọn giải pháp:
– Hiểu biết của đại đa số nhân dân về Hợp tác xã còn rất hạn chế, bản chất và nguyên tắc hoạt động của HTX chưa được hiểu rõ, do vậy phong trào HTX tại Yên Bái phát triển chưa mạnh mẽ (Số lượng người tham gia Hợp tác xã chỉ đạt 4,9% so với mức bình quân cả nước là 8,4%, đặc biệt tỷ lệ LĐNT tham gia HTX mới đạt 1,4%)
HTX là mô hình liên kết hoạt động nhằm tối ưu hóa lợi ích và tập hợp nguồn lực của các thành viên tham gia hoạt động. Nguyên tắc cơ bản quan trọng nhất của loại hình hợp tác xã là liên kết tự nguyện, và hợp tác xã chỉ hoạt động hiệu quả khi số lượng liên kết hợp tác của các thành viên lớn. Do vậy để đảm bảo tinh thần tự nguyện, đảm bảo khả năng liên kết tập hợp nguồn lực của HTX (về tài sản, sức lao động, trí tuệ …) trong hợp tác xã, thì công tác vận động tuyên truyền được xem là giải pháp quan trong cần thực hiện. Đây cũng là giải pháp tăng cao một cách trực tiếp số lượng người lao động nông thôn tham gia trong khu vực Kinh tế hợp tác.
Các nội dung tuyên truyền:
Luật HTX năm 2012, bản chất, nguyên tắc hoạt động của HTX, lợi thế của việc tham gia hợp tác xã với phát triển kinh tế, nâng cao hiệu quả kinh doanh thông qua liên kết thành viên trong mô hình HTX. Các chủ trương, chính sách phát triển kinh tế tập thể (HTX) của Đảng như: Nghị quyết TW 5 Khóa IX, Kết luận 56 của Bộ Chính trị, QĐ số 2261 và Chỉ thị số 19 của Thủ tướng Chính phủ.
Hình thức tuyên truyền:
Thông qua các phương tiện thông tin đại chúng: Đài Phát thanh và Truyền hình, các Báo viết, Báo mạng, các Trang website…
Thông qua việc tổ chức hội thảo, thảo luận, tập huấn trực tiếp tại địa bàn nông thôn.
Thông qua các tập san, bản tin nội bộ của các ngành, Bản tin kinh tế hợp tác của Liên minh Hợp tác xã.
Đơn vị tổ chức thực hiện:
Liên minh Hợp tác xã, Chi cục Phát triển nông nghiệp nông thôn, Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, Hội Cựu Chiến binh, Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh và chính quyền các địa phương cùng phối hợp triển khai thực hiện thông qua các hoạt động hỗ trợ đào tạo, các chương trình hỗ trợ, các khóa tập huấn do Liên minh hợp tác xã và các đơn vị thực hiện trên địa bàn nông thôn.
Giải pháp 2. Ban hành chính sách hỗ trợ phát triển của các hợp tác xã trên địa bàn tỉnh Yên Bái, để hỗ trợ các hợp tác xã hoạt động hiệu quả hơn, tiếp tục mở rộng sản xuất kinh doanh tạo thểm được nhiều việc làm mới.
Lý do lựa chọn giải pháp:
Cơ sở của giải pháp này được đề xuất thông qua kết quả điều tra đánh giá của lao động nông thôn đối với mô hình Hợp tác xã được thu thập trong quá trình điều tra khảo sát. Các HTX đều đạt trên 90% các tiêu chí đánh giá tích cực của lao động nông thôn (Chi tiết tham khảo báo cáo đánh giá thực trạng sử dụng lao động nông thôn trong các HTX). Hơn nữa Luật Hợp tác xã năm 2012, Nghị định 193 của Chính phủ, Thông tư 03 của Bộ Kế hoạch & Đầu tư, Quyết định số 2261 và Chỉ thị 19 của Thủ tướng Chính phủ đều khẳng định chính sách hỗ trợ phát triển dành cho loại hình HTX.
Các nội dung cần Hỗ trợ bao gồm:
Vốn vay ưu đãi phát triển sản suất cho các HTX, hỗ trợ đào tạo lao động, hỗ trợ về thị trường, hỗ trợ xây dựng các công trình hoạt động chung cho thành viên như: (Nhà kho, sân phơi, cửa hàng bán sản phẩm, kênh mương nội đồng, trụ sở cho HTX nông nghiệp) hỗ trợ xây dựng thí điểm mô hình HTX kiểu mới, hỗ trợ nhân lực có trình độ cao khi tham gia hoạt động trong các HTX, hỗ trợ các HTX tham gia các chương trình phát triển kinh tế xã hội tại địa phương. Hiện tại Liên minh Hợp tác xã phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư đã tiến hành xây dựng Chương trình hỗ trợ dành cho các HTX trên địa bàn tỉnh Yên Bái, Hoàn thiện Đề án phát triển HTX nông nghiệp tỉnh Yên Bái giai đoạn (2016-2020) trình UBND tỉnh nhưng các chính sách trên chưa được tỉnh ban hành.
Đơn vị tổ chức thực hiện giải pháp:
Liên minh HTX tỉnh căn cứ Luật HTX năm 2012, căn cứ QĐ 2261 và Chỉ thị số 19 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành chính sách hỗ trợ phát triển HTX, phối hợp với Sở Kế hoạch & Đầu tư, Sở Nông nghiệp xây dựng, đề suất các chương trình hỗ trợ trình UBND tỉnh Yên Bái.
Giải pháp 3. Giải pháp về tăng cường xúc tiến thương mại dành cho các hợp tác xã.
Lý do lựa chọn giải pháp:
Trong thời kỳ kinh tế hội nhập thông tin kinh tế và diễn biến của thị trường là yếu tố vô cùng quan trọng trong việc hỗ trợ các HTX xây dựng chiến lược kinh doanh dài hạn, hoặc kịp thời điều chỉnh hoạt động kinh doanh trước những biến động của kinh tế thị trường. Việc Việt Nam tham gia hội nhập kinh tế thế giới, ký kết các Hiệp định thương mại tự do FTA và Hiệp định đối tác kinh tế chiến lược xuyên thái bình dương TTP được kỳ vọng sẽ mang lại cơ hội lớn cho các doanh nghiệp trong nước, tuy nhiên ở chiều ngược lại các doanh nghiệp nhỏ, trình độ sản xuất còn hạn chế và sản phẩm chưa đạt chuẩn chất lượng cao như HTX là những đối tượng chịu nhiều sức ép nhất.
Thực tế phát triển HTX tại Yên Bái cho thấy các HTX luôn gặp khó khăn trong việc tìm kiếm đầu ra cho sản phẩm trên 90% HTX không có hợp đồng bao tiêu sản phẩm dài hạn và thường hoạt động kém hiệu quả sau chu kỳ từ 3 – 5 năm.
Vì vậy giải pháp về tăng cường xúc tiến thương mại cho các HTX là việc làm cần thiết để các hợp tác xã phát triển ổn định, tạo thêm việc làm cho lao động nông thôn. Mặt khác mô hình hợp tác xã được kỳ vọng nhất từ phía thành viên là lao động nông thôn cũng chính là yếu tố tổ chức tiêu thụ sản phẩm cho hộ thành viên hiệu quả. Vì vậy giải quyết được nhiệm vụ khó khăn này là vấn đề then chốt cho HTX thu hút thêm lực lượng lao động nông thôn, hộ thành viên tham gia và tạo thêm việc làm cho lao động địa phương.
Những nội dung chính trong việc thực hiện giải pháp:
Rà soát và tổ chức lại hoạt động của các trung tâm xúc tiến thương mại, các trung tâm hỗ trợ phát triển doanh nghiệp, tăng cường hoạt động của các trung tâm nhằm hỗ trợ xúc tiến thương mại cho các HTX được hiệu quả.
Xây dựng trang website thông tin thương mại dành riêng cho các doanh nghiệp và HTX trong tỉnh nắm bắt nhu cầu thị trường, làm cơ sở cho thương mại điện tử của các doanh nghiệp, HTX trên địa bàn tỉnh và các đối tác kinh doanh có nhu cầu liên kết, trao đổi sản phẩm dịch vụ tại tỉnh Yên Bái.
Hỗ trợ xây dựng được thương hiệu cho các sản phẩm của HTX, giới thiệu bạn hàng, đối tác kinh doanh cho các HTX nhất là các đối tác nước ngoài với sức mua và nhu cầu ổn định.
Hỗ trợ đào tạo kỹ năng về thương mại điện tử, kinh tế hội nhập cho lãnh đạo các HTX.
Đơn vị triển khai thực hiện giải pháp:
Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Công Thương, Sở Khoa học và Công nghệ, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Liên minh Hợp tác xã phối hợp thực hiện theo sự phân công của Ban chỉ đạo phát triển Kinh tế tập thể tỉnh Yên Bái.
Giải pháp 4. Xây dựng thí điểm mô hình HTX kiểu mới trong các lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp, thương mại.
Lý do lựa chọn giải pháp:
Thông qua phân tích thực trạng, một số điểm còn hạn chế của HTX trên địa bàn tỉnh Yên Bái như số lượng thành viên bình quân 1 HTX còn thấp (trong số 29 HTX mới thành lập năm 2014 và nửa đầu năm 2015 – số lượng thành viên bình quân 1 HTX chỉ đạt 9 thành viên/1HTX), nhu cầu và sự liên kết giữa các thành viên yếu, năng lực tài chính của HTX thấp. Những đặc điểm trên của các HTX chưa đúng với tính chất hoạt động của mô hình HTX theo đánh giá của Liên minh Hợp tác xã quốc tế. Vì vậy cần thiết phải tiến hành xây dựng mô hình HTX kiểu mới, tuân thủ đầy đủ tính chất và nguyên tắc hoạt động của mô hình Hợp tác xã, thông qua hoạt động hiệu quả của mô hình HTX kiểu mới để chứng minh vai trò quan trọng của HTX trong phát triển kinh tế, nâng cao hiệu quả sử dụng lao động nông thôn. Làm biểu tượng hình mẫu về tổ chức hoạt động của HTX cho phong trào Kinh tế tập thể của tỉnh Yên Bái.
Những nội dung chính trong việc thực hiện giải pháp:
Lựa chọn các HTX có khả năng, tiêu chí phù hợp hiện có trên địa bàn (từ 1 đến 5 HTX). Phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của HTX (phương pháp phân tích SWOT), Hỗ trợ HTX thực hiện liên kết thành viên theo nguyên tắc tổ chức mô hình HTX của Liên minh HTX quốc tế. Hỗ trợ hoàn thiện mô hình HTX kiểu mới trong thời gian 5 năm.
Thành lập các tổ chức của người lao động trong các hợp tác xã nhằm rèn luyện tính kỷ luật, tính tổ chức của lao động nông thôn, bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho đối tượng lao động nông thôn, tạo thêm điều kiện về môi trường hoạt động thu hút lao động nông thôn tham gia HTX, xây dựng mô hình HTX đổi mới cả về tư duy, năng lực phát triển kinh tế và tổ chức hoạt động của bộ máy điều hành.
Đơn vị tổ chức thực hiện giải pháp:
Liên minh Hợp tác xã tỉnh Yên Bái phối hợp với Sở Kế hoạch & Đầu tư, Sở Tài chính triển khai thực hiện (Hiện tại Đề án Phát triển HTX nông nghiệp kiểu mới đang được Liên minh HTX tỉnh Yên Bái trình UBND tỉnh phê duyệt). Đồng thời đăng ký với Liên minh Hợp tác xã Việt Nam hỗ trợ kinh phí đầu tư điểm từ 01 – 02 mô hình HTX nông nghiệp kiểu mới theo Đề án của Liên minh HTX Việt Nam.
Giải pháp 5. Tổ chức đào tạo nghề cho LĐNT thông qua mô hình HTX
Lý do lựa chọn giải pháp:
Trình độ tay nghề của LĐNT trong các HTX còn rất hạn chế (65,25% LĐ NT là LĐ phổ thông và sơ cấp nghề), 91% LĐNT có nhu cầu làm việc trong HTX.Vì vậy việc tổ chức dạy nghề cho LĐNT thông qua mô hình HTX đáp ứng được nguyện vọng của LĐNT, cải thiện chất lượng nhân lực cho HTX và nâng cao hiệu quả các chương trình hỗ trợ đào tạo nghề nông thôn của Chính phủ đang được triển khai trên địa bàn nông thôn.
Việc thực hiện giải pháp sẽ khắc phục được tình trạng số lao động có trình độ thấp, chưa qua đào tạo quá cao trong các HTX như hiện nay, tạo điều kiện cho HTX phát triển mở rộng sản xuất nâng cao hiệu quả sử dụng lao động nông thôn và tỷ lệ LĐNT tham gia HTX.
Các nội dung của giải pháp:
Xây dựng cơ chế hỗ trợ HTX trong đào tạo nghề, cho phép HTX tham gia các chương trình đào tạo nghề nông thôn của tỉnh Yên Bái.
Tổng hợp nhu cầu sử dụng lao động trong HTX, danh sách HTX đủ điều kiện tham gia công tác đào tạo nghề.
Phân bổ chỉ tiêu, kinh phí đào tạo nghề nông thôn cho các HTX, HTX cam kết sử dụng LĐNT sau khi đào tạo.
Đơn vị tổ chức thực hiện:
Sở Lao động &TBXH, Sở Công Thương, Sở Nông nghiệp & Phát triển nông thôn nghiên cứu phương án đưa các HTX tham gia các chương trình đào tạo nghề cho đối tượng LĐNT thuộc lĩnh vực quản lý trình UBND tỉnh.
Liên minh HTX tổng hợp nhu cầu LĐ, nhu cầu đào tạo nghề trong các HTX, lựa chọn các HTX có đủ điều kiện (Cơ sở vật chất, thiết bị, vị trí phù hợp) hỗ trợ tổ chức đào tạo cho các HTX.
Giải pháp 6. Xây dựng và phát triển mạnh mẽ mô hình tổ hợp tác dành cho lao động nông thôn.
Lý do lựa chọn giải pháp:
Tổ hợp tác là mô hình hoạt động phổ biến tại nông thôn có tính chất và hoạt động tổ chức tương tự như các HTX, (Tuy nhiên ở quy mô hỏ hơn HTX) là nhân tố chủ lực trong phát triển HTX mới. để phát triển phong trào HTX vững mạnh và bền vững thì việc xây dựng mô hình Tổ hợp tác tại nông thôn là giải pháp phù hợp nhất.
Nội dung thực hiện giải pháp:
Lựa chọn các hoạt động kinh tế nổi bật của địa phương (thôn, xã) có nhiều hộ gia đình tham gia hoạt động. Lựa chọn các hoạt động cần liên kết đông thành viên, lựa chọn sáng lập viên có năng lực (có trình độ, khả năng tài chính, có uy tín trong địa bàn) vận động thành lập tổ hợp tác.
Đơn vị tổ chức thực hiện giải pháp:
Chính quyền địa phương cấp xã, phường thực hiện khuyến khích phát triển mô hình Tổ hợp tác, vận động thành lập Tổ hợp tác tại địa phương theo Nghị định 151/2007 NĐ-CP về tổ chức và hoạt động của tổ hợp tác.
Liên minh HTX phối hợp với thành viên Ban chỉ đạo phát triển Kinh tế tập thể tại địa phương tổ chức tập huấn về quản lý nhà nước với mô hình Tổ hợp tác, hỗ trợ thành lập Tổ hợp tác và hỗ trợ phát triển thành lập mới các HTX từ mô hình Tổ hợp tác.
Giải pháp 7. Nâng cao vai trò và năng lực hoạt động của tổ chức Liên minh Hợp tác xã.
Lý do lựa chọn giải pháp:
Các Hoạt động hỗ trợ của Liên minh Hợp tác xã đã và đang thực hiện hỗ trợ hầu hết các nội dung trong hoạt động của HTX, như thành lập mới, đào tạo trình độ cho lao động, tư vấn về xây dựng phương án sản xuất kinh doanh, về đổi mới công nghệ phù hợp, hỗ trợ vốn và tìm kiếm thị trường …. Tuy nhiên số lượng thành viên được hỗ trợ và mức hỗ trợ chưa đáp ứng được hết nguyện vọng của thành viên.
Nội dung thực hiện giải pháp:
Tiến hành rà soát hoạt động của các phòng, ban thuộc Liên minh Hợp tác xã, Trung tâm tư vấn hỗ trợ thành viên. Đánh giá chất lượng nhân lực của đội ngũ cán bộ trong tổ chức. Cơ sở vật chất và kinh phí cho các hoạt động hỗ trợ của Liên minh HTX. Từ đó xây dựng phương án tổ chức hoạt động của Liên minh Hợp tác xã giai đoạn 2016 – 2020.
Tiến hành đổi mới về nội dung và hình thức hoạt động tư vấn, hỗ trợ tổng hợp thông tin về nhu cầu hỗ trợ của thành viên, căn cứ nguồn kinh phí được cấp và khai thác để tổ chức hoạt động hỗ trợ hiệu quả cho thành viên.
Triển khai thực hiện hiệu quả các Chương tình phối hợp hoạt động của Liên minh Hợp tác xã với các Sở, Ngành của tỉnh, phát huy vai trò là Cơ quan thường trục của Ban chỉ đạo phát triển Kinh tế tập thể tỉnh Yên Bái. Chủ động hướng dẫn HTX tham gia các chương trình dự án hỗ trợ Kinh tế tập thể, hỗ trợ nông nghiệp – nông thôn đang được tỉnh thực hiện nhằm giúp cho HTX đáp ứng đủ các tiêu chí và thủ tục pháp lý tham gia các chương trình hỗ trợ.
Vận động và tìm kiếm các chương trình hỗ trợ, các dự án hỗ trợ của các tổ chức trong và ngoài nước hỗ trợ cho Kinh tế hợp tác và nông nghiệp – nông thôn, hỗ trợ các HTX tham gia các chương trình dự án về nông thôn mới, hỗ trợ phát triển nông nghiệp, đào tạo nghề cho lao động nông thôn đang được triển khai trên địa bàn.
