Ông Võ Kim Cự, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam, đã thốt lên như thế khi đi khảo sát đã nhận ra bóng dáng HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị trên vùng cao Yên Bái, nhưng thực tế HTX còn nhiều vướng mắc đòi hỏi các cấp ngành cần quyết liệt vào cuộc vì HTX và cũng vì phát triển kinh tế địa phương.
Trọn một ngày 15/3 liên tục đi xuyên đường rừng núi, đoàn công tác Liên minh HTX Việt Nam cùng với nhiều cơ quan thông tấn báo chí Trung ương do Chủ tịch Võ Kim Cự dẫn đầu, đã tiến hành khảo sát thực tế hai quy trình sản xuất khép kín từ trồng, thu gom, chế biến đến tiêu thụ sản phẩm măng tre Bát độ và tinh dầu quế của tỉnh Yên Bái.
Đây là các mô hình liên kết HTX với nhau, HTX liên kết với DN thành viên, do Liên minh HTX tỉnh Yên Bái khởi xướng tư vấn triển khai từ 2 năm trước. Từ những thành quả hợp tác bước đầu ở tỉnh, cuộc khảo sát này nhằm mục tiêu bổ sung, hoàn thiện để nâng tầm thành các chuỗi giá trị sản phẩm bền vững, nâng cao hơn nữa vai trò, vị thế HTX trong cộng đồng, khai thác phát huy tối ưu lợi thế lâm đặc sản đồi rừng trên vùng núi cao.
Chủ tịch Võ Kim Cự phát biểu với cấp ủy chính quyền xã Kiên Thành
Manh nha hình thành chuỗi
Điểm đầu tiên đoàn công tác đến xã Kiên Thành (huyện Trấn Yên), nơi có tới trên 96% đồng bào thiểu số Tày, Dao, Mông…và là địa bàn vừa thoát ra khỏi danh sách các xã 135 đặc biệt khó khăn. Xã Kiên Thành đất đai rộng 8.884ha, trong đó chỉ có trên 100ha đất lúa, còn lại chủ yếu đất đồi rừng, thế nên có tiềm năng rất lớn phát triển lâm đặc sản. Tuy Kiên Thành heo hút nằm sâu trong vùng núi, nhưng đây lại là trọng điểm quy hoạch trồng tre lấy măng và trồng cây quế lấy tinh dầu của tỉnh Yên Bái.
Đáng mừng nhất, Kiên Thành có mô hình HTX ra đời từ sự quan tâm của cấp ủy chính quyền địa phương, nhất là nhiệt huyết sáng lập HTX của Bí thư và Chủ tịch xã. Hiện nay HTX đã tổ chức lại theo Luật HTX 2012, trong hoạt động HTX đã thấy rõ hiệu quả mối liên kết với Công ty CP Yên Thành (huyện Yên Bình), thông qua hợp đồng kinh tế HTX-DN, có phân chia trách nhiệm các bên trong “chuỗi” quy trình trồng, thu gom, sơ chế, chế biến sâu và xuất khẩu sản phẩm măng Bát độ.
Báo cáo với đoàn công tác, ông Hoàng Văn Lũy, Bí thư Đảng ủy xã Kiên Thành, cho biết, nhờ quá trình tư vấn hỗ trợ tích cực của Liên minh HTX tỉnh Yên Bái, cấp ủy chính quyền xã trực tiếp vận động thành lập HTX Kiên Thành tháng 6/2012. Để lo ổn định đầu ra cho HTX và người dân, các cấp ngành trong xã đều tín nhiệm mời Công ty Yên Thành vào liên kết với HTX, tổ chức thu mua măng tre Bát độ, quế vỏ, quế lá, gỗ rừng trồng, rồi vận chuyển về DN chế biến tiêu thụ.
Chủ tịch Võ Kim Cự trao đổi kinh nghiệm cây giống với Giám đốc HTX Kiên Thành
Theo anh Trần Ngọc Sử, Giám đốc trẻ của HTX Kiên Thành, từ đầu năm 2015 đến nay, HTX đã thu gom tiêu thụ 90% sản lượng măng tre Bát độ của thành viên HTX và người dân, doanh thu đạt trên 6 tỷ đồng, tạo việc làm ổn định cho 30 lao động với mức lương 3,5 triệu đồng/người, mức thu nhập khá ổn với đồng bào vùng cao. Như vậy, hoạt động của HTX thực sự có ý nghĩa lớn, góp phần xóa đói giảm nghèo cho bà con dân tộc mưu sinh chủ yếu dựa vào kinh tế đồi rừng.
Dõi theo đến cùng chuỗi măng tre, đoàn công tác tiếp tục đi thăm đầu mối tiêu thụ là Công ty Yên Thành. Tại DN đang là đối tác trụ cột với HTX này, đoàn đã chứng kiến quy trình chế biến hiện đại sản phẩm măng tre Bát độ, kịp thời tham vấn bổ khuyết nhiều giải pháp nhằm thắt chặt hơn mối liên kết hợp tác đầu tư HTX – DN.
Cấp ủy chính quyền cần quyết liệt hỗ trợ HTX
Đoàn công tác Liên minh HTX Việt Nam còn đến thăm HTX 6/12 Đào Thịnh (huyện Trấn Yên) và HTX Công Tâm (huyện Văn Yên). Đây là các HTX đang liên kết với nhau, để cùng liên doanh với DN để khép kín quy trình từ sản xuất đến tiêu thụ tinh dầu quế. Mối liên kết này mở ra hiệu quả bất ngờ, từ chỗ là nguyên liệu thứ phẩm trước đây bán rất rẻ, nay HTX đã tận dụng 100% số cánh và lá quế làm nguyên liệu chiết xuất tinh dầu, khai thác triệt để và nâng giá trị cây quế gấp 2 lần so với trước.
Thể hiện rõ phương châm muốn đến HTX và làm việc vì HTX, trong phát biểu của mình với HTX và các cấp ngành tại Yên Bái, Chủ tịch Võ Kim Cự bày tỏ niềm vui thực sự trước thực tế hoạt động Liên minh HTX tỉnh phát huy được tính chủ động, các HTX và DN thành viên đã nỗ lực thể hiện vai trò và đi đúng hướng liên kết để manh nha hình thành các chuỗi giá trị sản phẩm HTX. Điều phấn khởi nhất đã nhìn ra triển vọng phát triển 2 chuỗi măng tre và tinh dầu quế trên vùng đất giàu tiềm năng lâm đặc sản như Yên Bái.
Chủ tịch Võ Kim Cự cũng rất băn khoăn cho rằng, tuy các cấp ngành đều nhận thấy sự cần thiết có HTX, nhận thấy HTX là hình thái tổ chức sản xuất quan trọng bảo đảm các tiêu chí nông thôn mới, giảm nghèo bền vững…Vậy mà HTX hiện còn rất nhiều vướng mắc. Ví như HTX kêu ca thiếu vốn, thiếu đất đã nhiều năm, nhưng các cấp ngành vẫn thụ động, chưa năng động, chưa dấn thân quyết liệt lo tham mưu cơ chế đặc thù cho các HTX tham gia quy trình liên kết chuỗi…
“Trước hết, cấp ủy xã cần xây dựng Nghị quyết phát triển kinh tế. Từ đó tập trung vận động đảng viên, cán bộ và nhân dân tham gia xây dựng mô hình HTX kiểu mới gắn với phát triển sản phẩm chủ lực như măng tre, tinh dầu quế theo đúng 4 tiêu chí chuỗi, đó là cần giám đốc HTX “máu lửa” và có tầm, cần chính quyền nhiệt huyết vì HTX và vì dân, cần quy hoạch sản phẩm có quy mô hàng hóa và tiêu chí thứ 4 là sản phẩm có sức lan tỏa ra khắp vùng rộng lớn…Phải thấy rằng, phát triển HTX chính là thực hiện Nghị quyết đại hội Đảng các cấp và lo cải thiện đời sống cho nhân dân quê hương mình” – Chủ tịch Võ Kim Cự đã nói.
Lưu Đoàn
